ไตวายระยะสุดท้าย– สาเหตุ อาการ และแนวทางการรักษา

โรคไตวายกำลังกลายเป็นหนึ่งในโรคเรื้อรังที่พบได้บ่อยและน่ากังวลในปัจจุบัน เมื่อโรคดำเนินไปจนถึงระยะสุดท้าย การทำงานของไตแทบจะไม่เหลืออยู่เลย ส่งผลให้ร่างกายไม่สามารถขับของเสียหรือรักษาสมดุลภายในได้ด้วยตนเอง นี่คือภาวะอันตรายที่ส่งผลต่อชีวิตโดยตรง หากไม่ได้รับการดูแลและรักษาอย่างทันท่วงที ภาวะไตวายระยะสุดท้ายคืออะไร เกิดจากสาเหตุใด สังเกตอาการได้อย่างไร และรักษาอย่างไร? บทความนี้จะช่วยให้คุณเข้าใจเรื่องนี้ได้ชัดเจนยิ่งขึ้น

1. โรคไตวายระยะสุดท้ายคืออะไร?

โรคไตวายระยะสุดท้าย (End-stage Renal Disease – ESRD) คือภาวะที่รุนแรงที่สุดของโรคไตเรื้อรัง โดยในระยะนี้ ไตจะทำงานได้เหลือน้อยกว่า 15% ของสมรรถภาพปกติ (eGFR < 15) ส่งผลให้ไม่สามารถกรองของเสียหรือควบคุมสมดุลน้ำ-เกลือแร่ในร่างกายได้ เมื่อไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที ผู้ป่วยจะเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนที่อันตราย และอาจเสียชีวิตได้

2. สาเหตุของภาวะไตวายระยะสุดท้าย

มีปัจจัยหลายอย่างที่ทำให้เกิดความเสียหายต่อไตในระยะยาวและนำไปสู่ระยะสุดท้าย สาเหตุที่พบบ่อย ได้แก่

• เบาหวาน: ทำให้หลอดเลือดในไตเสียหาย
• ความดันโลหิตสูง: ส่งผลให้หน่วยกรองของไตแข็งตัว
• โรคไตอักเสบเรื้อรัง: ทำให้การกรองของไตเสื่อมลงทีละน้อย
• โรคไตถุงน้ำหลายใบ (Polycystic kidney disease): เป็นโรคทางพันธุกรรม
• ยาและสารเคมีที่ก่อพิษต่อไต: เช่น การใช้ยาแก้ปวด, ยาปฏิชีวนะ หรือสารโลหะหนักเป็นระยะเวลานาน

3. อาการสังเกตโรค

ในระยะสุดท้ายของโรคไต อาการจะเห็นได้ชัดเจน เช่น

• บวมทั้งตัว ปัสสาวะออกน้อยหรือไม่ออกเลย
• คลื่นไส้ เบื่ออาหาร ลมหายใจมีกลิ่นแอมโมเนีย
• อ่อนเพลีย หายใจเหนื่อย เวียนศีรษะ เจ็บหน้าอก
• ผิวแห้ง คันมาก เป็นตะคริวบ่อย

4. ภาวะแทรกซ้อนที่อันตราย

• หัวใจและหลอดเลือด: หัวใจล้มเหลว หัวใจเต้นผิดจังหวะ กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด
• ความดันโลหิต: ความดันโลหิตสูงชนิดรุนแรง
• ระบบกระดูกและข้อ: กระดูกพรุน กระดูกหักง่าย
• ภาวะโลหิตจางรุนแรง: อ่อนเพลีย ภูมิคุ้มกันลดลง
• อาจเสียชีวิตหากไม่ได้รับการรักษาด้วยการฟอกไตหรือปลูกถ่ายไต

5. วิธีการรักษาและป้องกันโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย

5.1 วิธีการรักษา

• ฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม: ช่วยขจัดสารพิษออกจากร่างกายผ่านเครื่องฟอกเลือด
• ล้างไตทางช่องท้อง: ใช้เยื่อบุช่องท้องแทนการทำงานของไตในการกำจัดของเสีย
• ปลูกถ่ายไต: ถือเป็นวิธีที่ดีที่สุด ช่วยให้ผู้ป่วยมีชีวิตยืนยาวและคุณภาพชีวิตดีขึ้น
• การรักษาเสริม: ใช้ยาควบคุมความดันโลหิต รักษาภาวะโลหิตจาง และแก้ไขความผิดปกติของเกลือแร่

5.2 วิธีป้องกันไม่ให้โรคไตลุกลามถึงระยะสุดท้าย

• ควบคุมระดับน้ำตาลและความดันโลหิตให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
• ตรวจสุขภาพประจำปี โดยเฉพาะตั้งใจตรวจระดับครีเอตินีนและค่า eGFR
• ดื่มน้ำให้เพียงพอ ไม่กลั้นปัสสาวะ
• หลีกเลี่ยงการใช้ยาแก้ปวดหรือยาปฏิชีวนะโดยไม่จำเป็น
• ใช้ชีวิตอย่างมีสุขภาพดี เลือกอาหารที่เหมาะสม ไม่ดื่มสุรา ไม่สูบบุหรี่

5.3 โภชนาการ และการดำเนินชีวิตสำหรับผู้ป่วยโรคไต

• รับประทานอาหารรสจืด หลีกเลี่ยงอาหารแปรรูป
• ลดอาหารที่มีโพแทสเซียมสูง (เช่น กล้วย ส้ม มันฝรั่ง) และฟอสฟอรัสสูง (เช่น นม ชีส)
• ได้รับโปรตีนอย่างเพียงพอจากเนื้อขาว ปลา และไข่ แต่ไม่ควรเกินความต้องการของร่างกาย
• จำกัดปริมาณน้ำดื่มตามคำแนะนำของแพทย์
• ออกกำลังกายเบา ๆ อย่างสม่ำเสมอ หลีกเลี่ยงความเครียด

6. การสนับสนุนโภชนาการด้วยนม Neplus

นอกจากการปฏิบัติตามการรักษาและโภชนาการภายใต้คำแนะนำของแพทย์แล้ว ผู้ป่วยสามารถเลือกใช้นม Neplus ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์โภชนาการเฉพาะทางสำหรับผู้ป่วยโรคไต

• จุดเด่นของผลิตภัณฑ์: มีปริมาณโปรตีน โซเดียม และโพแทสเซียมต่ำ เพื่อลดภาระการทำงานของไต
• เติมเต็มสารอาหาร: อุดมไปด้วยวิตามิน แร่ธาตุ ใยอาหาร และสารสกัดธรรมชาติ (เช่น คอลอสตรัมจากสหรัฐฯ เห็ดหลินจือ โสม ถั่งเช่า ฯลฯ)
• ดีต่อระบบย่อยอาหารและภูมิคุ้มกัน: ช่วยในการดูดซึม เพิ่มภูมิต้านทาน ป้องกันท้องผูก
• ควบคุมค่าต่างๆ ของไต: ช่วยให้แอลบูมิน ยูเรีย และครีเอตินิน อยู่ในเกณฑ์ปลอดภัย

นม Neplus สามารถดื่มได้ทุกวันเป็นอาหารเสริม ช่วยเพิ่มพลังงาน ลดภาระต่อไตและหัวใจ และช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย

ภาวะไตวายระยะสุดท้ายถือเป็นโรคอันตรายที่มีภาวะแทรกซ้อนรุนแรง อย่างไรก็ตาม หากตรวจพบแต่เนิ่นๆ ปฏิบัติตามแผนการรักษา และดูแลโภชนาการอย่างเหมาะสม ผู้ป่วยยังสามารถยืดอายุและมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นได้